Almere College – Het Perron nieuwe Kunskapsskolan Partnerschool

Nederland is een van de weinige landen in de wereld waar – huiselijk gezegd – bij leerlingen op hun 12e wordt vastgesteld wat ze naar verwachting op hun 30e zullen doen. Vroege determinatie heet dat in het onderwijs vakjargon. Met enorme effecten voor individuele leerlingen, zo is de praktijk. Want ben je op je 12e kennelijk voor een dubbeltje geboren, dan zit dat kwartje maar moeilijk te bereiken. En krijg je een sticker op het voorhoofd waar je maar moeilijk vanaf kunt komen. Dat wil zeggen: met uitzondering van de VMBO-leerlingen op de locatie Het Perron in Dronten. Want dáár heeft men deze praktijk fundamenteel weten te doorbreken!

De praktijk van vroege determinatie kent binnen het Nederlands onderwijs inmiddels vele critici. En dus wordt er ook langs verschillende lijnen geëxperimenteerd met alternatieven. Maar experimenteren doen ze in Dronten niet. Daar werd zes jaar geleden de bewuste keuze gemaakt dat het anders moest. En na een grondige analyse de conclusie getrokken dat het van oorsprong uit Zweden afkomstige Kunskapsskolan onderwijs hier de weg ging wijzen. Nu, zes jaar later, bewijzen de leerlingen het gelijk van Het Almere College – Het Perron.

Hoger niveau

Want inmiddels volgt twee derde van alle leerlingen (!) vakken op een hoger niveau dan bij de determinatie op de basisschool is ingeschat. Is modern leerdoelgericht onderwijs geïntroduceerd en zitten leerlingen met verschillende leerniveaus gewoon samen in één groep. Wordt de uiteindelijke determinatie van leerlingen eind leerjaar 3 en voor de beroepsvakken leerjaar 4 bepaald. En wordt elke leerling intensief gecoacht (letterlijk elke week een sessie met een vaste coach), en gestimuleerd het beste uit zichzelf te halen en talenten zichtbaar maken door vakken op een hoger niveau te doen. Verder is de leerling-motivatie – in Nederland de laagste van heel Europa – opvallend hoog. En blijken leerlingen behalve de noodzakelijke kennis voor het eindexamen ook een serie vaardigheden aan te leren – denk aan zelfregie in hun ontwikkeling, plannen, finishen en samenwerken – die zij later in de snel veranderende maatschappij keihard nodig hebben.

Daarom wordt dezer dagen het verkrijgen van het formele predicaat Kunskapsskolan Partnerschool vooral gevierd als een overwinning van en voor de leerling. Want zoveel is wel duidelijk: binnen Het Perron in Dronten is het onderwijs letterlijk óm de leerling heen georganiseerd en plukken in de eerste plaats de leerlingen aantoonbaar de vruchten.

Maatwerkdiploma

Sterker nog: bij Het Almere College – Het Perron spreken ze openlijk over maatwerkdiploma’s. Als optelsom van wat moet – de eindexameneisen – én wat kan: de talenten van individuele leerlingen. Met Janine Rodenburg als sprekend voorbeeld.  Een leerling met vakken waar zij heel goed in is en vakken die haar minder liggen. Janine herinnert zich de tweedeling op de basisschool. ‘Wanneer de slimme leerlingen leuke dingen mochten gaan doen, dan moesten wij de vakken gaan doen waar we niet goed in waren. Het voelde bij mij als een etiket. Ik wil worden uitgedaagd op beide terreinen: de dingen waar ik goed in ben én de dingen die mij minder liggen.’

Voor Ingrid Klink, schoolleider van de locatie, is het verhaal van Janine maar al te herkenbaar. Tegelijk heeft zij de omslag naar een ander type onderwijs en latere determinatie als een uitdagende tijd ervaren. ‘Want je wilt het niet alleen anders doen, je wilt je ook gewoon aan de regels kunnen houden. En hoe leg je de ouders uit dat je het helemaal anders wilt gaan doen? Daar hebben we veel tijd in gestoken. Want duidelijk communiceren kun je nooit genoeg.’

‘Bovendien hebben we besloten de nieuwe aanpak gefaseerd in te voeren. Om er zeker van te zijn dat er sprake was van een gecontroleerde transitie. En dat is, kunnen we nu zeggen, goed gelukt. En natuurlijk ben ik blij dat we nu formeel Kunskapsskolan Partnerschool zijn geworden. Juist ook omdat je zo’n predicaat niet zomaar krijgt. Want er is niet alleen het Kunskapsskolan onderwijsprogramma, maar ook het KED Framework, een kwaliteitssysteem dat zijn gelijke in het Nederlands onderwijs niet kent. Bovendien: de audits van de Kunskapsskolan experts – zowel uit Nederland als uit Zweden – kijken echt tot diep in de organisatie. Dus moet er ook een enorm compliment worden gemaakt naar de collega’s die dit allemaal voor elkaar hebben gekregen.’

Plezier

Eva Risselada, docent kunstvakken en coördinator gepersonaliseerd onderwijs binnen Het Perron en vanaf dag één betrokken bij de verandering, kijkt met veel plezier terug op de afgelopen jaren. ‘Wij hebben als docenten allemaal de trainingen gedaan die nodig waren om de overstap te maken naar het leerdoelgerichte Kunskapsskolan onderwijs. En zijn in Zweden geweest, waar dit onderwijs al meer dan twintig jaar met veel succes wordt aangeboden, om in de praktijk sámen bij onze Zweedse collega’s te kijken hoe dat werkt. Want we draaiden niet aan één knop, maar aan een heleboel knoppen tegelijk. En ja, dat was best een uitdaging. Maar het mooie is: ik kan mij nu al niet meer voorstellen dat ik weer in een traditionele setting zou werken. Door deze aanpak en door de wekelijkse coaching ken je de leerlingen zóveel beter en ben je in staat hen zóveel effectiever te helpen en te begeleiden. En dat geldt voor alle collega’s, dus is de onderlinge afstemming ook zoveel beter dan in de oude situatie.’

Eindexamen

Janine behoort inmiddels tot de vele leerlingen op Het Perron die vakken doen op een hoger niveau dan in het oorspronkelijke schooladvies was aangegeven. En dus gaat ook zij op voor het maatwerkdiploma dat een reflectie is van haar talenten in de breedte. ‘Stimuleren om het beste uit jezelf te halen betekent hier geen druk, maar ruimte om dingen te proberen. Lukt dat, dan is het prima, maar lukt het niet, dan is het ook okay. En datzelfde geldt voor het plannen van de werkzaamheden, wat we hier goed leren. Ook daar word je gestimuleerd: kijk eens of het lukt om je werk wat meer door te plannen. Als dat lukt, is het geweldig, vooral voor jezelf. En anders krijg je meer ondersteuning. Hier op Het Perron is wat je wél kunt het uitgangspunt, en niet wat je niet kunt.’