Delen in de praktijk

Het onderwijs in Nederland is onmiskenbaar – ondanks de vele problemen en issues die de publieke discussie veelal domineren – van een hoog niveau. Met vele duizenden docenten die elke dag weer vol enthousiasme werken aan de toekomst van hun leerlingen. Onderwijs ook met vele wegen die naar Rome leiden. En Kunskapsskolan – het van oorsprong uit Zweden afkomstige onderwijsmodel dat gepersonaliseerd onderwijs op de (internationale) kaart heeft gezet – is er daar één van. Geen evangelie, maar een onderwijsvisie en aanpak, vervat in een sterk kwaliteitsmodel. Uitgaande van één centraal principe: elke leerling is uniek.

Dus kunnen leerlingen in hun eigen tempo en op hun eigen niveau leren. Binnen een duidelijk omlijste structuur – Kunskapsskolan onderwijs is het tegenovergestelde van ‘vrijheid-blijheid’ – op weg naar wat nodig is voor het behalen van de diploma’s. Met daarbovenop: naast kennis wordt elke leerling een set vaardigheden bijgebracht die hij/zij in het latere leven keihard nodig heeft. Zoals samenwerken, plannen, finishen en het besef dat je de regie moet nemen over je eigen permanente ontwikkeling. Waarmee kansenongelijkheid actief wordt bestreden dan wel voorkomen. Letterlijk elke leerling de aandacht krijgt die hij/zij nodig heeft. En er op basis van hoge verwachtingen steeds het beste uit hen wordt gehaald.

Kunskapsskolan Community

De scholen die dit onderwijs in Nederland in praktijk brengen, hebben zich inmiddels verenigd in de Kunskapsskolan Community. Voorzien van een helder leidmotief: ‘als je niet kunt delen, kun je ook niet vermenigvuldigen’. Wat uitwerkt op verschillende niveaus. Onderling, door op het niveau van bestuurders, schoolleiders èn docenten ervaringen uit te wisselen en van elkaars kwaliteiten gebruik te maken. Maar ook in de bredere onderwijswereld. Door, zoals Community voorzitter Duco Adema (in het dagelijks leven bestuursvoorzitter van de Cedergroep) het uitdrukt: ‘collega’s uit te nodigen om van gedachten te wisselen. Niet om te overtuigen, maar om samen verder te komen. Verder is er de internationale uitwisseling. Door actief contact te onderhouden met de Zweedse collega’s, die al meer dan 20 jaar ervaring en succes hebben met deze vorm van onderwijs. Ook dat inspireert en biedt iets van een benchmark voor onze scholen.’

Praktijk

Heidy van den Berg is schoolleider van het Van Kinsbergen college in Elburg. Zij was al overtuigd van de toegevoegde waarde van gepersonaliseerd onderwijs, maar herkende in Kunskapsskolan een manier om dit ook ècht in praktijk te brengen. En dat heeft sindsdien niet alleen de leerlingen daar veel opgeleverd, maar ook de school zelf. Want het aantal aanmeldingen is sindsdien met ruim 20% gestegen. ‘Dat laatste mag niet de reden zijn voor zo’n overstap, maar het effect is er wel. Belangrijker is dat binnen dit onderwijs de leerling ècht centraal staat en er tegelijk wordt gefocust op kwaliteit. En dan is het ontzettend fijn en inspirerend om binnen de Community samen met collega’s te werken aan gepersonaliseerd onderwijs dat wèl past!’

Co-creatie

Voor Caren Japenga, voorzitter College van Bestuur van het Almere College in Kampen en Dronten, is co-creatie een van de dingen die er binnen de Kunskapsskolan Community uitspringen. ‘Bij elkaar in de keuken kijken en van elkaar leren. Dat is zó belangrijk om tot goeie ideeën te komen en uitdagingen tot een goed eind te brengen’. Zij wordt daarbij ondersteund door Richard Gerding, schoolleider van het Dr. Nassau College in het Drentse Norg en Aa en Hunze: ‘Benchmarking is sowieso niet gebruikelijk binnen het onderwijs. En àls er al wordt gebenchmarkt, dan gebeurt dat ten opzichte van een gemiddelde. Binnen de Kunskapsskolan Community doen wij dat ten opzichte van duidelijk gedefinieerde kwaliteitsgebieden en de realiteit binnen de aangesloten scholen. Dat maakt het extra waardevol.’

Wetenschap

Daarnaast is het wetenschappelijke fundament binnen de Kunskapsskolan Community een apart aandachtspunt. Caren Japenga: ‘je ziet dat iedereen iets van het onderwijs vindt. En dat is ook niet zo gek, want iedereen heeft tenslotte onderwijs genoten. Maar daar waar iedereen er wat van vindt, moet je je ook afvragen: waar is dat op gebaseerd? Door de wetenschap met de Kunskapsskolan community mee te laten lopen, scheppen we meer duidelijkheid.’

‘Verder is het heel inspirerend’, vult Richard Gerding aan, ‘om samen vanuit een duidelijk kader en een heldere ontwikkelstructuur te werken aan de voortdurende verbetering. Als je dat vergelijkt met de manier waarop vroeger op school werd gewerkt, dan kan ik alleen maar zeggen dat we een enorme slag hebben gemaakt sinds we actief zijn binnen de Kunskapsskolan Community.’

Klus

‘Zonder de samenwerking, uitwisseling, het samen optrekken en het elkaar inspireren gaat het niet,’ concludeert Heidy van den Berg. ‘Want het is best een klus (en jarenlang proces) voor een school om van traditioneel naar Kunskapsskolan onderwijs over te stappen. En dan is het heel helpend dat je als onderdeel van de Kunskapsskolan Community tijdens dat proces op veel kennis en ervaring kunt terugvallen.’

Duco Adema nodigt bestuurders, schoolleiders en docenten dan ook uit om contact te leggen. ‘Opnieuw: wij zijn er niet om mensen te overtuigen. Maar àls je de bewuste keuze maakt om met Kunskapsskolan onderwijs aan de slag te gaan, dan vind je binnen de Kunskapsskolan Community een groep mensen die niet alleen bereid is kennis en ervaring te delen, maar ook een groep mensen die zich wil inzetten voor jouw school. Want wij zeggen niet voor niets: ‘als je niet kunt delen, kun je ook niet vermenigvuldigen’.

Deel binnen je eigen netwerk: