Voorzet voor positieve ‘mindset’ in het nieuwe schooljaar

Succeservaringen leiden tot motivatie en het besef dat je invloed hebt op je presteren. De afgelopen anderhalf jaar zijn wij met elkaar meer uitdagingen aangegaan dan ooit. Met een grote kans dat – persoonlijk en als team- meer veerkracht, vastberadenheid en denkkracht is ontwikkeld die we kunnen meenemen het komende schooljaar in. In de hoop dat dit nieuwe schooljaar in een rustiger vaarwater kan worden vormgegeven.

Een van de belangrijkste redenen om gepersonaliseerd onderwijs te verzorgen – naast latere determinatie en het creëren van kansengelijkheid – is het vergroten van de motivatie en het eigenaarschap van de leerlingen (die in Nederland, zo blijkt uit onderzoek, vaak bedroevend laag is). Want motivatie leidt tot leren en succes leidt tot motivatie. En hoe uitdagender het doel en de taak is, des te groter de impact op de motivatie als het lukt.

Hoge verwachtingen passen dus bij elke leerling. In een voortdurende balans tussen het ondersteunen van elke leerling om te slagen, maar tegelijkertijd het niet te makkelijk maken. Want door succeservaringen bouw je aan zelf-effectiviteit: de gevoelde invloed op je eigen presteren, je vaardigheid om uitdagingen aan te gaan en te overwinnen. En elke situatie waarin je veerkracht toonde, laat je zien dat je doorging terwijl het lastig was. Waardoor het besef ‘ik kan dit oplossen’ groeit.

Een kleine greep uit de bijdragen tijdens het webinar Veranderen kan nú van de Kunskapsskolan Community op 2 juni. Observaties en ervaringen vanuit de praktijk. Van leraren, schoolleiders, bestuurders èn de wetenschap. Uitgelokt door een reeks blogs en podcast in de afgelopen maanden, en drie inleidingen tijdens het webinar van ervaringsdeskundigen over de thema’s ‘de Menukaart’, ‘het belang van Lef, Leiderschap en Liefde’ en ‘Geef leerlingen de ruimte’. En een bijdrage vanuit de wetenschap met ‘lessons learned’ uit recent onderzoek naar afstandsonderwijs en eerder onderzoek naar belangrijke factoren bij professionele onderwijsvernieuwing.

Groei

We hebben het afgelopen schooljaar allemaal groei doorgemaakt: leerlingen, docenten en schoolleiders. Misschien niet zoals we gewend waren, of gewenst hadden in de traditionele wijze van leren, leerdoelen, taxonomieën of kwaliteitsplannen. Maar wel in andere opzichten en op andere manieren. Want we zijn nieuwe uitdagingen aangegaan. Door wisselend online, offline of hybride les te geven bijvoorbeeld. Door onze leerlingen online te coachen. Door anders naar de kern van de lesstof te kijken. Door leerlingen onderwerpen zelf te laten uitzoeken en als docent meer te focussen op de kern en het leggen van de verbindingen. Waardoor we bij onze leerlingen nieuwe leerstrategieën hebben aangeboord.

Maar ook door regelmatig met de ouders te communiceren. Door oog te hebben voor de thuissituaties van leerlingen en daar maatwerk oplossingen voor te vinden. Het kan heel motiverend zijn om te reflecteren op de nieuwe uitdagingen die we noodgedwongen – met vallen en opstaan – zijn aangegaan, en wat we daarin hebben geleerd over onszelf, als onderwijsteam.

Leervoortgang

Maar laten we daarnaast ook eerlijk en breder naar de leervoortgang van onze leerlingen kijken. Náást het traditionele – meer cognitieve – leren met mogelijke leervertragingen ook kijken naar: Welke nieuwe inzichten en vaardigheden hebben de leerlingen verworven tijdens de lockdowns? Welke effectieve leerstrategieën hebben ze gebruikt om in beweging te komen en te blijven? Om in verbinding te komen en te blijven met hun vrienden en met jullie als docenten? Wat hebben ze geleerd over thema’s als wereldburgerschap, duurzaamheid, collectieve belang van gezondheid? En over zichzelf? Wat hebben ze nog te leren komend jaar als hun aanpak niet altijd helpend was?

Als we hier nu goed op reflecteren, krijgt de pandemie voor veel mensen een zilveren rand. Gaan we de afgelopen periode niet alleen beschouwen als een ervaring van falen, stilstand en demotivatie. Maar hebben we een sterker zelfbewustzijn en besef van zelf-effectiviteit ontwikkeld. De pandemie is ons allemaal overkomen. Niemand was erop voorbereid. Maar we zijn er wel samen doorheen gekomen. Dus is het belangrijk deze successen expliciet te maken. Zo van ‘wij hebben als team onze leerlingen geholpen om toch te blijven groeien in dit moeilijke jaar. Wij kunnen dit’. Net zoals de leerlingen het hebben gekund.

Zorg er dus voor dat je deze bewijzen van groei en progressie verzamelt. En maak ze als docent voor je leerlingen inzichtelijk, als input en richting voor hun vervolgstappen komend jaar. Dan gaan we niet klakkeloos terug naar de oude onderwijspraktijk van voor de pandemie. Maar gebruiken we covid als springplank naar het nieuwe schooljaar. Precies zoals wij bij het invoeren van gepersonaliseerd onderwijs regelmatig doelen stellen en evalueren, en bijsturen. Op alle niveaus van de organisatie. In de wetenschap dat dit de zelf-effectiviteit van leerlingen en onderwijsteams vergroot, en daarmee ook de motivatie aan beide kanten.

Met dank aan James Nottingham en zijn inspirerende wetenschappelijke inzichten over self efficacy.