‘Delen leidt tot vermenigvuldigen’!

  • Een kwart (27%) van de leerlingen in Nederland vond tijdens de ‘lockdowns’ thuis niet de rust en ruimte om zich te concentreren (onderzoek onder 22.000 leerlingen van 114 scholen).
  • De algemene veronderstelling dat leerlingen tijdens corona achterstanden hebben opgelopen, gaat zonder analyse per leerling juist leiden tot nieuwe leervertragingen.
  • De Menukaart van het Nationaal Programma Onderwijs is voorál helder, inspirerend en bruikbaar voor scholen die al precies weten wat zij willen.
  • De incidentele financiering van het NPO is ongeschikt voor het realiseren van structurele onderwijsverbeteringen.
  • Professionele netwerken binnen èn buiten de scholen zijn nodig bij het formuleren en oppakken van structurele onderwijsontwikkelingen.

Een kleine greep uit de bijdragen tijdens het webinar Veranderen kan nú van de Kunskapsskolan Community op 2 juni. Observaties en ervaringen vanuit de praktijk. Van leraren, schoolleiders, bestuurders èn de wetenschap. Uitgelokt door een reeks blogs en podcast in de afgelopen maanden, en drie inleidingen tijdens het webinar van ervaringsdeskundigen over de thema’s ‘de Menukaart’, ‘het belang van Lef, Leiderschap en Liefde’ en ‘Geef leerlingen de ruimte’. En een bijdrage vanuit de wetenschap met ‘lessons learned’ uit recent onderzoek naar afstandsonderwijs en eerder onderzoek naar belangrijke factoren bij professionele onderwijsvernieuwing.

Contact

Nergens bedoeld om te overtuigen, maar louter om onderwijsprofessionals met elkaar in contact te brengen. Omdat het Nederlands onderwijs in staat moet zijn de coronacrisis – en het Nationaal Programma Onderwijs van de Ministers Slob en Van Engelshoven – als katalysator te (gaan) gebruiken voor structurele ontwikkeling. In lijn met de oproep van de inspecteur-generaal van de Onderwijsinspectie bij de presentatie van het NPO. Aansluitend bij onderzoek waaruit blijkt dat onderwijsprofessionals het afgelopen jaar meer begrip zijn gaan krijgen voor elkaars perspectief. En noodzakelijk, omdat nú het moment is om samen het verschil te maken. ‘Als je niet kunt delen, kun je ook niet vermenigvuldigen’.

Menukaart

Maar: sluit de Menukaart van het Nationaal Programma Onderwijs aan bij de behoefte van het Nederlands onderwijs? En gaat de € 8.5 miljard ook ècht ten goede komen van de leerlingen en een structurele verbetering van het onderwijs. Daarover lopen de meningen uiteen. De Menukaart blijkt voor de één een geweldige stimulans, of zelfs een bevestiging van de zelfgekozen lijn. Maar is voor anderen juist een teleurstelling en een gebrek aan inspiratie. Met als commentaar: ‘de Menukaart gaat uit van het traditionele onderwijs. Het stimuleert te weinig en er spreekt te weinig onderwijsvisie uit’. Maar ook: ‘de Menukaart is wel geschikt, maar je zult als school eerst moeten weten wat je wilt. Dán kun je hem aan je eigen lijn koppelen en voldoende ruimte creëren om je eigen plan te trekken.’

Leiderschap

Leiderschap is daarbij van cruciaal belang. Met de kanttekening dat schoolleiders moeten weten wat er op school speelt, maar niet in micromanagement mogen vervallen. Het gaat om de grote lijnen. Om ruimte geven. Om het hanteren van een kwaliteitscyclus. Denk daarbij aan ‘proberen / dilemma in uitvoering / oplossen dilemma / bijstellen grote lijn / proberen’ of aan ‘richting-ruimte-resultaat-realistisch’ als ezelsbruggetjes. Waarmee docenten het vertrouwen wordt gegeven dat fouten maken erbij hoort. Gekoppeld aan de noodzaak om voortdurend met het team de professionele dialoog te blijven voeren over de bedoeling van onderwijs en de essentie van leren. Wetende, meldt ook de wetenschap, dat het altijd de mensen zijn die een verschil creëren, nooit de gekozen structuur of instrumenten.’

Leerlingen

En dan is er de leerling als uitgangspunt. Met de stelling dat aan leerlingen ruimte moet worden gegeven om persoonlijke doelen te stellen en op eigen niveau en tempo te werken. Om zo hun motivatie te vergroten, want daaraan schort het in Nederland immers. De deelnemers aan het webinar waren het erover eens: eigenaarschap leidt tot een verhoging van de motivatie. Maar voegden eraan toe dat actieve coaching van leerlingen daarbij een cruciale rol speelt. Net als intensieve betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kinderen ècht een verschil maakt. Met die elementen op zijn plek, is het goed om leerlingen – wanneer eraan toe – ruimte te geven. Niet door ze los te laten, maar door ze intensief te begeleiden en in een duidelijke structuur verantwoordelijkheid voor hun eigen ontwikkeling te laten pakken. Precies zoals zij dat later in de vorm van duurzame inzetbaarheid ook zullen moeten, in welke (maatschappelijke) werkkring zij ook terecht komen. Zo kunnen scholen vorm geven aan het later determineren van leerlingen. Hier is nog een geweldige stap te zetten in het Nederlands onderwijs, zoveel is wel duidelijk.

Uitgestoken hand

Gaat de mega-investering van het Nationaal Programma Onderwijs het fundament zijn onder structurele verbeteringen? Vanuit die vraag is de Kunskapsskolan Community in februari van dit jaar begonnen met een uitgestoken hand richting onderwijsprofessionals, politici en verantwoordelijke bestuurders. Om snel daarna vast te stellen dat de gepubliceerde reeks blogs en podcasts veel aandacht hebben gekregen, en veel reacties heeft uitgelokt. Positief, kritisch en vragend tegelijk. Met vanuit de Kunskapsskolan community telkens dezelfde reactie: dank je wel! Laten wij onze ervaringen delen en met elkaar in gesprek gaan en blijven. Omdat iedereen van iedereen kan leren.

Dus heeft de Kunskapsskolan community besloten dat het webinar van 2 juni slechts een tussenstop gaat zijn. Dat wordt doorgegaan met het publiceren van blogs en podcast. En blijvend het gesprek wordt gezocht met professionals binnen en buiten het onderwijs. In de overtuiging dat delen leidt tot vermenigvuldigen. En met de ambitie om over enkele jaren samen te kunnen zeggen dat we er als onderwijsgemeenschap voor hebben gezorgd dat de coronacrisis óók een keerpunt is geworden in het verder verbeteren van het Nederlands onderwijs.

Deel binnen je eigen netwerk: