‘Ik zou niet meer terug willen naar het traditionele klassikale onderwijs. Want ik zie nu leerlingen die actiever informatie komen halen. Bewuster en gemotiveerder bezig zijn met hun schoolwerk. Het niet erg vinden dat zij voor hun wekelijkse coachgesprek wat langer op school moeten blijven. Bovendien heb ik met hen een tien keer hechtere band. En is het ook voor mij als leraar leuker. Want binnen gepersonaliseerd onderwijs heb ik veel meer ruimte om mijn toegevoegde waarde vorm te geven. Waardoor ik samen met elke afzonderlijke leerling het verschil kan maken. Heel anders dan toen ik in een traditionele schoolomgeving voor de klas stond.’

Youki Erdkamp is vakdocent Sport en Engels, en leraar/coach op het Van Kinsbergen college in Elburg: de tweede school in Nederland die het predicaat Kunskapsskolan Partnerschool heeft gekregen. Het gepersonaliseerd onderwijs daar heeft haar hart gestolen. Op twee niveaus tegelijk. Op het niveau van de leerling, maar ook op het niveau van de leraar.

Denkstappen

Op leerling-niveau ziet Youki dat gepersonaliseerd onderwijs, en de wekelijkse coaching als centraal onderdeel daarvan, leerlingen helpt ‘denkstappen’ te zetten. ‘Leerlingen kunnen op deze leeftijd wel de directe consequentie van een (leer)activiteit zien, maar verder kijken dan dat is nog moeilijk. Actieve coaching, merk ik, zorgt ervoor dat leerlingen al op jonge leeftijd leren reflecteren. Zodat zij zelf de vraag ‘waarom’ kunnen beantwoorden, en uitleg kunnen geven bij het woord ‘daarom’. Leerlingen krijgen hierdoor sneller, beter en meer inzicht in de leerdoelen die zij op school hebben te halen, en de manier waarop zij dat het beste voor elkaar kunnen krijgen. Daarnaast zie je dat het hun motivatie om het beste uit zichzelf te halen stimuleert. Bovendien kun je niet overschatten hoe belangrijk alleen al deze vaardigheid gaat zijn in hun latere leven, waarin permanente ontwikkeling van hen gaat worden verlangd.’ ‘Leerlingen moeten wel aan de coaching wennen,’ erkent Youki. ‘Zij vinden het in het begin best lastig, want hebben dit nog niet eerder meegemaakt. Dus help ze ik, als leraar/coach, als het ware in de juiste stand te komen. Want het gaat er niet om dat ik steeds vertel hoe het zit, het gaat erom dat zij informatie komen halen, vragen gaan stellen en leren door te vragen. Daar zit ook een belangrijk aandachtspunt voor mijzelf en mijn collega’s. Wij hebben als leraar van nature immers de neiging om meteen met oplossingen te komen. Maar dat is niet de beste ondersteuning van leerlingen. Zij moeten leren ook zelf op zoek te gaan. En het kost tijd en begeleiding om ze op dat punt krijgen (bij de een iets meer dan bij de ander). Maar de effecten zijn enorm. Want leerlingen gaan bewuster aan de slag. Worden steeds zelfstandiger en laten zich ook gemakkelijker stimuleren het beste uit zichzelf
te halen.’

Vraagmodel

Youki heeft voor de leerlingen, ter voorbereiding van een coaching gesprek, een speciale vragenkaart gemaakt. Met drie rubrieken – ‘Terugkijken’, ‘Nu’ en ‘Vooruitkijken’ – en twaalf vragen, waaronder ‘welk doel had ik mijzelf gestelde de vorige keer’, ‘ik voel mij op dit moment…’ en ‘aankomende week wil ik het volgende veranderen, weten of kunnen’. Youki daarover: ‘Uiteindelijk wil je leerlingen stimuleren om optimaal gebruik te maken van de beschikbare tijd. Daarnaast wil je als leraar de ruimte hebben om alle relevante punten aan bod te laten komen. Ik heb het ‘de reflectiekaart’ genoemd. En begin dus ook niet aan een coaching gesprek als leerlingen hun voorbereiding niet hebben gedaan. Al hebben wij het zo georganiseerd – een groep van vier leerlingen blijft een uur langer op school om elk hun coaching gesprek van 15 minuten te hebben – dat een niet goed voorbereide leerling (komt een enkele keer voor) op dat moment alsnog de tijd krijgt om dit te doen. Want dan gaan we gewoon verder met een leerling die zijn/haar voorbereiding al wel helemaal heeft gedaan. Dat werkt in de praktijk prima.’

‘Verder houden wij natuurlijk goed bij hoe de coaching verloopt, zodat de collega-leerkrachten als het ware kunnen meekijken. Omgekeerd check ik als coach ter voorbereiding van elk gesprek de Learning Portal, want daarin kan ik precies zien hoe een leerling het doet, wat de feedback is van andere leraren en welke eventuele issues er spelen. Leerlingen worden binnen het Van Kinsbergen college dus letterlijk gezien en gehoord. Ten aanzien van de leerdoelen die zij moeten halen, maar ook breder. Want de coaching gesprekken zijn ook een prima manier om in een vroeg stadium boven tafel te krijgen als er in de persoonlijke sfeer of de thuissituatie iets speelt.’

Ouders

En ook de ouders worden in de coaching meegenomen. Youki gaat bij ‘haar’ te coachen brugklasleerlingen steevast op huisbezoek. Om kennis te maken met de ouders, maar ook om hen uit te leggen hoe het gepersonaliseerd onderwijs op het Van Kinsbergen college in elkaar steekt. ‘Ouders zijn daar vaak verbaasd over. Verwachten niet dat een leraar thuis op bezoek komt. Maar ik vind dat heel belangrijk. Ouders hebben binnen gepersonaliseerd onderwijs immers een grotere rol dan binnen de traditionele klassikale omgeving. Bij ons zijn er geen ‘tien minuten gesprekken’ op het moment dat er (vaak) al iets mis is. Hier worden ouders actief bij het onderwijs betrokken. Zowel aan begin van elke periode als aan het eind. En ook daar zie je dat ouders een beetje moeten wennen, aan het gegeven dat wij werken in een driemanschap: leerling, leraar en ouder. Omdat dit de kwaliteit van het onderwijs stimuleert. Maar ook het contact tussen de school en ouders een stuk gemakkelijk maakt. Bovendien hebben ook ouders toegang tot de Learning Portal van hun kind.

Youki is niet alleen coach van een vast aantal leerlingen, maar ook binnen het Van Kinsbergen college verantwoordelijk voor de coaching in zijn algemeenheid. ‘Lead Teacher’ heet dat binnen het Kunskapsskolan kwaliteitsraamwerk. Zij ondersteunt dus haar collega’s om dit essentiële onderdeel van gepersonaliseerd onderwijs naar een optimaal niveau te brengen. En ziet, bij zichzelf en bij de collega’s, veel enthousiasme. ‘Het werk van een leraar binnen gepersonaliseerd onderwijs is veelzijdiger en dynamischer. Want je bent vakleraar, coach van leerlingen, algemeen leraar op de momenten dat je geen vakgerichte leeractiviteiten verzorgt en natuurlijk ook onderdeel van het schoolteam. Want ook al gaat het van begin tot eind om de leerling, wij kunnen het hoge onderwijsniveau op het Van Kinsbergen alleen als team bereiken en in stand houden. En het mooie is: natuurlijk ligt de werkdruk hoog, maar binnen gepersonaliseerd onderwijs voelt dat anders. Omdat het leuker is en omdat je het directe effect van je werk ziet. Elke dag weer.’